Veiku hliðarnar

Þegar hver orrustuflugvélin á fætur annarri hrapaði á árunum fyrir 1950, voru þessi slys fyrst í stað útskýrð með mistökum flugmannanna. En hinn mikli fjöldi slysa varð engu að síður til þess að hjá bandarískum hernaðaryfirvöldum fóru menn að velta fyrir sér samspili manns og véla. Nánari rannsókn á slysunum leiddi nefnilega í ljós að í flestum tilvikum mátti rekja þau til gallaðrar tæknihönnunar. Það var einfaldlega of auðvelt fyrir flugmanninn að gera mistök. Þegar innréttingum í flugstjórnarklefanum var breytt, fækkaði slysunum verulega. Þetta varð upphafið að alveg nýju sviði rannsóknar þar sem menn einblína á mannlega þáttinn. Ein þeirra stofnana sem nú standa í allra fremstu röð á þessu sviði er danska stofnunin Forskningscenter Risø þar sem vísindamenn hafa um 25 ára skeið fengist við að koma í veg fyrir mannleg mistök. Starfið fer að hluta til fram við Danish Human Factor Center.

Svona hefst þessi grein í tímaritinu Lifandi vísindi

Rannsóknir hafa einnig sýnt greinilegt tölfræðilegt samhengi milli lítilla mistaka og alvarlegra slysa. Tryggingafyrirtæki eitt lét t.d. fara kerfisbundið yfir 1,7 milljón mála. Niðurstaðan var skýr. Af hverjum 600 smávægilegum mistökum leiddu yfirleitt 10 til minni háttar slysa á fólki og eitt til meiri háttar slysa. Með því að draga úr fjölda lítils háttar mistaka mun það sem sagt koma fram í formi færri slysa.

Þessi niðurstaða í greininni vekur mann til umhugsunar hvort það væri ekki rétt að yfirfæra þessa þekkingu til hagsbóta fyrir okkur í umferðinni.